کلر

کُلُر (به انگلیسی: Chlorine) عنصر شیمیایی با عدد اتمی ۱۷ و نماد Cl است. کلر در فرم عنصری خود (Cl2) تحت شرایط استاندارد، کلرید، اکسیدکننده قوی است که برای سفید سازی پارچه‌ها و به عنوان ضد عفونی‌کننده رایج در استخرهای شنا برای تمیزی و بهداشت آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. ِ کلر دو و نیم مرتبه از هوا سنگین تر، دارای بوی بسیار بد و خفه‌کننده و بسیار سمی است. کلر به عنوان بخشی از نمکهای طعام و ترکیبات دیگر به مقدار زیادی در طبیعت و لزوماً در بیشتر جانداران وجود دارد. گاهی در اتمسفر فوقانی ترکیبات کلرداری مانند کلروفلوئوروکربن وجود دارند که در تخریب لایه اوزون موثرند.

تاثیرات و مزایای کلر

ترکیبات حاوی کلرین در سلامت انسان، حیوانات و گیاهان تاثیرگذار می باشد. به این صورت که این ترکیب به طور طبیعی در بدن هر انسان نیز وجود دارد. برای مثال هیدروکلریک اسید موجود در معده به هضم غذا کمک می کند. از طرفی نمک هایی مثل سدیم کلرید و پتاسیم کلرید در انتقال و ارسال پیغام های عصبی نقش مهمی را ایفا می کنند. همچنین حضور این ترکیب برای گیاهان نیز لازم بوده و بدون آن آسیب دیده و از بین می روند.

نکات ایمنی کلر یا MSDS کلر

درهنگام کار کردن با این ماده نکات ایمنی لازم را رعایت کنید زیرا این گاز سمی بوده و موجب آسیب به دستگاه تنفسی، تورم غشای مخاطی، سوختگی پوست، تضعیف ریه و در مواردی در صورت زیاد بودن دوز موجب مرگ می شود. به همین دلیل در جنگ جهانی اول به عنوان سلاح جنگی شیمیایی استفاده می شده است.

از مصرف این گاز در محیط بسته خودداری کنید، زیرا موجب خفگی افراد می شود.

در هنگام ترکیب مواد سفید کننده با آمونیاک، اوره و سایر محصولات شوینده، دقت کنید زیرا می تواند گاز‌های سمی تولید کند. این گاز‌ها حاوی مخلوطی از گاز کلر و تری ‌کلرید نیتروژن هستند، بنابراین باید از تماس با چنین ترکیباتی اجتناب نموده و جوانب ایمنی را در نظر بگیرید.

قرار گرفتن طولانی مدت در مجاورت کلر منجر به عوارضی از جمله مشکلات تنفسی، از دست دادن حافظه، از دست دادن شنوایی و مشکلات بینایی می شود.

مصرف دارویی کلر

یکی دیگر از کاربرد های کلر استفاده دارویی از آن است. معمولا دارو هایی که تولید می شوند، تا ۸۰ درصد آن ها را کلر تشکیل داده است. آنتی سپتیک ها که از کلر تهیه می شوند، باکتری هایی که در سوختگی و زخم ها وجود دارد را مهار می کند. همچنین از کاربرد های گسترده کلر در صنعت دارو و پزشکی می توان به محلول های ضد عفونی کننده اشاره کرد.

نشانه شیمیایی کلر

کلر که گازی زرد رنگ متمایل به سبز می باشد، دارای نشانه شیمیایی cl بوده و عدد اتمی آن 17 می باشد. نام این عنصر شیمیایی از رنگ سبز آن گرفته شده (chloros) گفته شده و یکی از مهم ترین و اصلی ترین هالوژن هایی می باشد که از آن نمک تولید می گردد. این عنصر شیمیایی دارای 9 ایزوتوپ می باشد و تنها کلر با عدد جرمی 35، 37 و 36 پایدار بوده و مابقی ناپایدار هستند. دیگر نشانه شیمیایی کلر می توان به نقطه جوش -34 درجه سانتی گراد و جرم اتمی 35.453 گرم بر مول اشاره نمود.

روش تولید کلر چیست؟

نکته بسیار مهم برای پاسخ دادن به این سوال که روش تولید کلر چیست این است که این عنصر شیمیایی را می توان به صورت ترکیب با سایر عناصر در نمک طعام و ترکیبات با کلسیم مشاهده نمود. به همین دلیل، برای تولید انواع کلر لازم است با فرآیند الکترولیز محلول آب نمک، عمل جدا سازی کلر از سدیم را انجام داد. در حالت کلی به سه روش می توان الکترولیز را برای تولید کلر انجام داد که عبارتند از:

الکترولیز سلول جیوه که بیشتر برای تولید کلر در محیط های صنعتی با مقدار زیاد کاربرد دارد.

الکترولیز سلول دیافراگم که نسبت به الکترولیز لول جیوه نیاز به انرژی کمتری دارد.

الکترولیز غشایی که از ممبران پلیمری استفاده می کند و از جدیدترین روش ها برای تولید کلر به شمار می رود.

تاریخچه پیدایش کلر :

از دوران باستان رایج ترین ترکیب کلر ، کلرید سدیم شناخته شده بود. باستان شناسان بر اساس شواهدی کشف کردند که در ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد از نمک سنگ و در اوایل ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد از آب نمک استفاده می کردند.

گاز کلر خالص اولین بار در سال ۱۷۷۴ توسط یک شیمیدان سوئدی به نام کارل شِیلِه کشف شد. کلر که از واژه یونانی χλωρος گرفته شده است و به معنی قهوه ای می باشد. کارل شِیلِه در ابتدا تصورش بر این بود که کلر حاوی اکسیژن است، اما تصور او اشتباه بود. در سال ۱۸۱۰ هامفری دیوی، نام کلر را برای این ماده انتخاب کرد .

کلر پودری

کلر پودری به عنوان “کلر گرانول” نیز شناخته می شود. پودر کلر یا به طور مساوی در استخر شما پاشیده می شود ، یا قبل از اینکه در آب استخر شما ریخته شود ، در یک ظرف جداگانه حل می شود و سپس به آب استخر اضافه می شود. این روش به شما قدرت کنترل بهتری بر روی سطح مصرف کلر برای ضد عفونی آب استخر می دهد. زیرا میزان مصرف پودر کلر استخر را شما به راحتی می توانید کنترل کنید.

قرص کلر

انواع قرص کلر آنزیم دار و ساده ۹۰ درصد ۲۰ و ۲۰۰ گرمی با حلالیت ۱۰۰ % در آب و بدون ته نشینی در بازار موجود است. از هر یک عدد قرص کلر، می توان برای تصفیه ۱۰ هزار لیتر آب در یک هفته استفاده نمود. اما مهمترین مزیت قرص کلر در مقایسه با پودر کلر چیست؟ قرص کلر به آرامی و در طی زمان در آب پخش می شود، بنابراین برخلاف پودر کلر، نیازی به استفاده روزانه و مکرر از آن نیست. به همین دلیل قرص های کلر برای ضد عفونی استخرهایی که در آخر هفته استفاده می شوند، بسیار ایده آل هستند. همچنین توجه شود که تابش نور خورشید می تواند بر عملکرد پودر کلر تاثیر منفی داشته باشد بهترین کلر برای استخرهای روباز پودر کلر ۹۰% و قرص کلر ۹۰% است .

تفاوت پودر کلر و قرص کلر

تفاوت انواع قرص کلر و پودر کلر در سرعت عملکرد و کیفیت و شکل ظاهری آن‌هاست. قرص کلر ۹۰% و به صورت فشرده بوده و در زمان مشخص مقدار کمتری کلر نسبت به نوع پودری در آب آزاد می کند. البته میزان آزادسازی کلر با درجه حرارت آب استخر نیز مرتبط است. بنابراین متناسب با دمای آب استخر و حجم آن، مقدار قرص کلر موردنیاز تعیین می گردد. مصرف پودر کلر در آب با درجه اکتیویته آن تناسب دارد